Nog niet erg lang geleden zag men in de gezondheidszorg lichaam en geest als volstrekt gescheiden therapeutische gebieden. De benadering van beide is nog steeds niet gelijkwaardig. De notie dat … Lees verder
We hebben in eerdere columns de beloftes van biotechnologie beschreven, en de opkomst van biologische preparaten (o.a. no. 54, Als chemie en biotech samen optrekken). De biologie rukt langzamer op … Lees verder
Hoe ziet de toekomst van de farma eruit? Tot nu toe hadden we het makkelijk, met het beschrijven van de historie. Nu wordt het pas moeilijk. En er staan veel … Lees verder
Een dringend (maar vaak vergeten) vraagstuk in onze maatschappij betreft de grenzen aan de gezondheidszorg. De kosten van die zorg stijgen voortdurend – elk jaar een beetje, maar toch. Ooit … Lees verder
De belangrijkste factor die de huidige samenleving voortstuwt en voortdurend verandert is technologische ontwikkeling. Karl Marx had er niet van kunnen dromen: de verhouding tussen onderbouw en bovenbouw zoals hij … Lees verder
De jaren ’70 van de 20e eeuw vormen een keerpunt in de strijd tegen ziekteverwekkende micro-organismen. Onderzoekers komen in die periode tot het besef dat deze strijd nooit ten einde … Lees verder
In 64 afleveringen hebben we geschetst hoe de mensheid met hulp van de chemie geleidelijk controle kreeg over dodelijke infectieziekten. En over de grenzen van dit proces: bedreigd door het … Lees verder
Schimmels zijn de producenten van onze allerbelangrijkste antibiotica. Maar ze kunnen ons ook tot last of zelfs gevaar zijn. We gaan het niet hebben over de relatief onschuldige en goed … Lees verder
In de strijd tegen bacteriën zijn vaccins verre in de minderheid in vergelijking met pillen en poeders. Behandeling van tbc is een uitzondering, ook al omdat de tuberkelbacil lastig te … Lees verder
Van oudsher heeft de mens kruiden ingenomen of gesmeerd tegen aandoeningen. Die kruidengeneeskunde is op de achtergrond geraakt, misschien wel in diskrediet. Maar problemen als resistentie geven deze geneeskunde een … Lees verder
Evenals knoflook heeft kaneel een lange historie. In de geschiedenis van de handel en monopolies in specerijen speelt kaneel een belangrijke rol. Kaneel is in de eerste plaats een voedingsadditief … Lees verder
Van oudsher is knoflook niet alleen beschouwd als voedingsmiddel, maar ook als medicijn. De bekende teen komt in elk oud medisch boek voor, als heelmiddel voor vele aandoeningen. Houdt dit … Lees verder
In populaire publicaties krioelt het van de aanbevelingen om plantaardige middelen te gebruiken, voor welke aandoening dan ook. Regelgeving ontbreekt veelal. Het is haast onbegonnen werk om waarheid en verdichtsel … Lees verder
In de zoektocht naar nieuwe antibiotica komen ook de zogenaamde ‘natuurlijke’ middelen weer in de belangstelling. Verdrongen (tijdelijk?) door de opkomst van de chemie, die aan de basis ligt van … Lees verder
Van bijna vergeten tot de meest voorkomende soort van micro-organismen: fagen. En ook nog eens onschuldig voor de mens. Bestrijding van een bacteriële infectie met bacteriofagen, of faagtherapie, is eenvoudig … Lees verder
In de wereld van de micro-organismen zijn er geen leiders. Iedereen heeft vrienden en vijanden. Sommige zijn echt levende wezens, anderen staan op het snijvlak van leven en niet-leven. Of … Lees verder
De belangstelling voor alle micro-organismen in en op ons lichaam is momenteel erg groot. Vooral onze maag-darmflora is het onderwerp van veel onderzoek. We hebben er onlangs twee columns aan … Lees verder
Een kwart van de nieuwste geneesmiddelen bestaat uit biomedicijnen. Het is nog onzeker tot welke nieuwe antibiotica dat kan leiden. Maar ons inzicht in de fundamentele processen van de natuur … Lees verder
Bij een 100-jarige oorlog is het na verloop tijd niet altijd meer even duidelijk waarom en wanneer het allemaal precies is begonnen. Ook de mogelijke afloop raakt soms uit zicht. … Lees verder
Pas vanaf 2015 komt de zoektocht naar nieuwe middelen serieus op gang. Particuliere en overheidsinitiatieven brengen geld bijeen voor nieuw onderzoek. Zo richt de universiteit van Oxford een nieuw instituut … Lees verder
In 2019 keurde de Amerikaanse FDA één nieuw antibioticum goed: lefamuline tegen longontsteking. Het is op de markt als Xenleta. De historie van dit medicijn is exemplarisch. Het laat duidelijk … Lees verder
De afgelopen tientallen jaren hebben we veel meer inzicht gekregen in de mechanismen van bacteriën om de werking van antibiotica te omzeilen. Tot op het atoom nauwkeurig weten we hoe … Lees verder
Verreweg de meeste infecties kunnen nu nog worden bestreden met het bestaande arsenaal aan middelen. Het is belangrijk, deze verstandig te gebruiken. Net zo belangrijk is de ontwikkeling van nieuwe … Lees verder
Vanaf het begin van deze eeuw wordt het steeds duidelijker dat wij nieuwe antibiotica moeten ontwikkelen. Hoewel we verreweg de meeste infecties nog goed te lijf kunnen met het bestaande … Lees verder
Loopt het tijdperk van de antibiotica op zijn einde? Moeten we ons voorbereiden op een tijd waarin infecties weer behoren tot de belangrijkste doodsoorzaken? We weten hoe dit komt; resistentie … Lees verder
Theorie speelt de hoofdrol bij de ontwikkeling van pillen die cholesterol in het bloed moeten verlagen. Opnieuw denkt men dat mensen slechte gewoontes kunnen afleren, en dat we alle ziektes … Lees verder
Om nieuw elan te vinden worden in de periode 1980-2000 de richtlijnen uit 1950 opnieuw geformuleerd: – ziektes kunnen worden bestreden met de juiste medicijnen – slechte gewoontes kunnen worden … Lees verder
Dertig jaar na de start van de weg omhoog voor de farma valt rond 1980 de motor ineens in een lagere versnelling. De belangstelling voor de medische professie neemt af … Lees verder
Het veterinair gebruik van antibiotica heeft zich ontwikkeld tot een bron van grote zorg en ergernis. En het gaat niet eens om het gebruik in de diergeneeskunde. Want dat valt … Lees verder
De grote successen van de sulfa’s, de pen’s de cef’s en al die andere prachtige middelen tegen infecties hebben uiteraard veel onderzoek gestimuleerd naar andere toepassingen. Vooral andere soorten infecties, … Lees verder
Door ondeskundig en onverantwoord gebruik van antibiotica dreigt de mensheid resistentie te veroorzaken en daardoor de grote ontdekkingen bij de bestrijding van levensbedreigende infecties weer teniet te doen. En dat … Lees verder
De bestrijding van lepra kent een eeuwenlange geschiedenis. Ooit een straf van God, leidend tot sociale uitsluiting. Later een goed te behandelen infectie mits tijdig ontdekt. Al in 1873 toont … Lees verder
Tot in het begin van de 20e eeuw is het idee dat tuberculose erfelijk is bepaald, nog volop in omloop. Felle discussies tussen hoogleraren en parlementaire onderzoeken geven geen definitief … Lees verder
De sulfa’s waren een groot succes, de pen’s en de cef’s nog meer. Wat volgt? Er zijn nog altijd infecties waarop de beschikbare antibiotica niet of onvoldoende vat hebben. En … Lees verder
Bij de industriële productie van de grote cefalosporines zien we net zo’n ontwikkeling als bij de grote penicillines. Met uitermate slimme chemie wordt de 6 APA kern van penicilline omgezet … Lees verder
In 1972, bijna 10 jaar na Ampicilline, verschijnt Amoxicilline op de markt. Om nooit weer te verdwijnen, zo lijkt het wel. Beide producten komen uit de laboratoria van het Engelse … Lees verder
Voor tijdgenoten worden in deze gloriejaren 1960-1980 de semisynthetische antibiotica gemaakt met uiterst geavanceerde chemie en techniek. Met het oog van vandaag zien we nog genoeg primitieve kanten in deze … Lees verder
Het lijkt wel alsof de geneeskunde vleugels krijgt, zo snel volgen de successen elkaar op. Farmacologen weten steeds beter een relatie te leggen tussen chemische structuur en werking van het … Lees verder
In de stormachtige ontwikkelingen in de medische wereld zien we in de tweede helft van de vorige eeuw een opvallende wisseling: de positie van hoog aanzien van de individuele arts … Lees verder
Vier ontwikkelingen maken 1950 tot een keerpunt in de medische wereld: (1) het enorme succes van de penicillines, aangevuld met de cefalosporines en streptomycines, (2) de ontdekking dat het hormoon … Lees verder
Men heeft vaak opgemerkt dat ontdekking en ontwikkeling van antibiotica uniek zijn. Dat geldt zowel voor de sulfa’s, als voor de penicillines en cefalosporines. De omstandigheden waaronder alles heeft plaats … Lees verder
Het succes van de penicillines lokt een grote zoektocht uit naar micro-organismen met antibacteriële werking. Zijn er beter producerende schimmelstammen te vinden? Ja, die zijn er. Zo ontdekt de Italiaan … Lees verder
De snelle ontwikkeling van een eigen penicilline door Gist is bewonderenswaardig. En het vervolg is minstens zo indrukwekkend. Al in november 1945 wordt op overheidsniveau de vraag gesteld of Nederland … Lees verder
Bij Gist zijn er drie hoofdrolspelers in de succesvolle ontwikkeling van antibiotica. Professor Kluyver als adviseur. François Gerard Waller als bedrijfsleider. En doctor Andreas Querido. Querido (1922) is verreweg de … Lees verder
Nederland is al drie maanden bezet voordat het Oxford team zijn eerste doorbraken boekt. En vanaf 1943 is er een verbod van de geallieerden op publicaties over penicilline. Toch geneest … Lees verder
In 1943 stellen de geallieerden een embargo in voor nieuws en publicaties over penicilline. Het onderwerp wordt tot militair geheim verklaard. Maar de rest van de wereld heeft al wel … Lees verder
De eerste en meest spectaculaire periode in de vroege ontwikkeling van penicilline loopt op zijn einde. De samenloop met de Tweede Wereldoorlog heeft alles extra zwaar aangezet. We sluiten deze … Lees verder
De chemie kan niet zonder formules. Zo veel mogelijk proberen wij het verhaal van de strijd tussen chemie en bacterie in woorden over te brengen; met af en toe een … Lees verder
Op 27 augustus 1942 publiceert de Times een redactioneel artikel over de geweldige prestaties van penicilline. De krant doet een oproep aan de overheid om de industriële productie spoorslags ter … Lees verder
Eind 1941 gaat Heatley aan de slag bij Merck. Er komt een uitvoerige correspondentie met Florey op gang. En Florey ontvangt een enorme doos uit Amerika. Hij is er zeker … Lees verder