Bij Gist zijn er drie hoofdrolspelers in de succesvolle ontwikkeling van antibiotica. Professor Kluyver als adviseur. François Gerard Waller als bedrijfsleider. En doctor Andreas Querido. Querido (1922) is verreweg de jongste. Hij heeft zijn opleiding gehad op het Pasteur Instituut … Read more
Nederland is al drie maanden bezet voordat het Oxford team zijn eerste doorbraken boekt. En vanaf 1943 is er een verbod van de geallieerden op publicaties over penicilline. Toch geneest de Nederlandse Gist- en Spiritusfabriek in Delft al in november … Read more
In 1943 stellen de geallieerden een embargo in voor nieuws en publicaties over penicilline. Het onderwerp wordt tot militair geheim verklaard. Maar de rest van de wereld heeft al wel kennis genomen van de juichende persberichten in Engeland en Amerika, … Read more
De eerste en meest spectaculaire periode in de vroege ontwikkeling van penicilline loopt op zijn einde. De samenloop met de Tweede Wereldoorlog heeft alles extra zwaar aangezet. We sluiten deze periode af met een doorkijkje naar de verdere lotgevallen van … Read more
De chemie kan niet zonder formules. Zo veel mogelijk proberen wij het verhaal van de strijd tussen chemie en bacterie in woorden over te brengen; met af en toe een verhelderend plaatje. Deze aflevering staat bol van de formules, met … Read more
Op 27 augustus 1942 publiceert de Times een redactioneel artikel over de geweldige prestaties van penicilline. De krant doet een oproep aan de overheid om de industriële productie spoorslags ter hand te nemen. En nu gebeurt waar Florey bang voor … Read more
Eind 1941 gaat Heatley aan de slag bij Merck. Er komt een uitvoerige correspondentie met Florey op gang. En Florey ontvangt een enorme doos uit Amerika. Hij is er zeker van dat er de lang verwachte kilo penicilline in zal … Read more
De oorlogsomstandigheden maken het Florey onmogelijk geld of middelen bijeen te brengen voor verdere opschaling van zijn penicillineproductie. Hij denkt voorlopig aan een kilo genoeg te hebben. Daarvoor is zo’n 5.000 m3 kweekvloeistof nodig. Aan alles is gebrek en voor … Read more
Het Oxford team moet geregeld dierproeven of klinische programma’s aanpassen of onderbreken vanwege een tekort aan penicilline. Ook penicilline teruggewonnen uit urine is niet altijd voldoende. Door de oorlogsomstandigheden moeten ze enorm improviseren. Veel transport gaat per fiets, vaak in … Read more
Vier grote vragen hebben het onderzoek in Oxford aan penicilline bepaald. We behandelen ze één voor één. 1. Hoe kweken we zoveel mogelijk schimmel met een maximale productie aan penicilline? 2. Welke schadelijke bacteriën kunnen we met penicilline bestrijden? 3. … Read more
Productie en zuivering van penicilline zijn uiteindelijk gelukt aan een team van de Universiteit van Oxford. Een vreemd team echter; het vormt nooit een eenheid. We hebben het over Ernst Chain, Howard Florey, Norman Heatley, Margaret Jennings en Edward Abraham. … Read more
De metafoor van de voetbalwedstrijd past wel bij ons thema. Voetbal is oorlog, nietwaar? Project ‘100 jaar antibiotica’ Aflevering 14. Raadsels en toeval Aflevering 15. Antibacteriële middelen uit het verleden Aflevering 16. De Sulfa’s staan voor Aflevering 17. Het Oxford … Read more
We hebben altijd geleerd dat Alexander Fleming de penicilline heeft ontdekt; maar stoffen die op penicilline lijken zijn al eeuwenlang gebruikt. We zouden deze historische praktijken zelfs als inspiratie kunnen gebruiken voor nieuwe therapieën. Vooral om resistentie te overwinnen, het … Read more
Hoe is die penicillineschimmel nu precies in de petrischaal van Alexander Fleming terecht gekomen? En waardoor waren de omstandigheden op dat moment zo gunstig voor het doden van de stafylokokken? Tot op de dag van vandaag is dat niet precies … Read more
Het verhaal van de ontdekking van penicilline door Alexander Fleming is algemeen bekend. Bij terugkomst van vakantie op 3 september 1928 ziet hij in een petrischaal met een kweek van bacteriën (stafylokokken) een plek waar geen bacteriën groeien; er groeit … Read more
De titel van de vorige aflevering (Hoogmoed komt voor de val) doet onvoldoende recht aan het grote belang van de sulfa’s voor de verdere ontwikkeling van de medische chemie. In feite luiden de sulfa’s juist een nieuw tijdperk in de … Read more
M&B 693, sulfapyridine, wordt zowel in Engeland als Amerika met enorm veel fanfare ontvangen. Met name in de oorlogsjaren vormen de sulfa’s een dankbaar onderwerp voor goed nieuws. Project ‘100 jaar antibiotica’ Aflevering 9. Tussen twee vuren Aflevering 10. Internationale … Read more
Al in 1937 ziet de medische professie in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de Verenigde Staten het grote belang van sulfanilamide en de andere sulfa’s in; in elk land om verschillende redenen. Project ‘100 jaar antibiotica’ Aflevering 8. Het succes … Read more
Volgens één lezing van de geschiedenis van aspirine heeft de Duitse chemicus Felix Hoffmann, werkzaam bij Bayer, in 1897 het dossier voor elkaar. Felix is 29 jaar. Zijn vader lijdt naar verluidt aan artritis en beleeft na eerste inname van … Read more
Met het succes van Salversan in handen denkt Ehrlich in sneltreinvaart allerlei andere ziekteverwekkers te kunnen elimineren. In 1914 spreekt hij het 7de Internationale Medische Congres in Londen toe. Vrij vertaald zegt hij: ‘Alle landen ter wereld zijn hier vertegenwoordigd … Read more
Hugh Hampton Young keert in 1913 terug naar de VS van de internationale medische conferentie in Londen, diep onder de indruk van de chemotherapie van Paul Ehrlich. Young is als chirurg werkzaam aan het Brady urologisch instituut van de Johns … Read more
In 1890 benoemt Robert Koch Paul Ehrlich tot zijn assistent. Hoewel Ehrlich (1854-1915) in de eerste plaats medicus is (hij ontwikkelt samen met Emil Adolf von Behring een vaccin tegen difterie), is hij vooral gefascineerd door de chemie. Project ‘100 … Read more
Van langlopende conflicten is het nooit helemaal zeker wanneer ze zijn begonnen, of wat de oorzaak ervan was. En wie speelde precies welke rol? Dat wordt vaak bepaald door de beschouwer of door het tijdstip waarop men terugkijkt op de … Read more