Bioraffinage van insecten. Bijna onvoorstelbaar, een paar jaar geleden. En toch volop in ontwikkeling. De producten ervan komen binnenkort op de markt. De wereld van insecten zal leiden tot vele verrassende toepassingen.
De verrassende wereld van insecten
Soms kom je een onderwerp tegen dat volkomen nieuw en verrassend is. Zoals de bioraffinage van insecten, op de laatste EFIB in Reims ingeleid door Antoine Hubert, algemeen directeur van het jonge Franse bedrijf Ynsect. De ambities van Ynsect zijn hoog. We lezen op hun website: ‘onze visie is om de enorme biodiversiteit van insecten en het scala van hun mogelijke diëten te ontwikkelen tot een geheel nieuwe serie technologieën. Het is ons doel, alle soorten biomassa-afval in elk land doelmatig te verwerken.’ Dat is een werkelijk geweldige taak die het bedrijf voor zichzelf schetst. Maar het is begonnen met nederige activiteiten voor bekende markten. Zijn belangrijkste bron van inkomsten op dit moment is het leveren van diervoering gemaakt uit meelwormen aan viskwekerijen en kippenfarms. Vanwege strenge regels beperkt het bedrijf zich strikt tot de markt van diervoering. Hoewel Antoine Hubert in zijn lezing ook liet doorschemeren dat de markt van humane voeding hun producten misschien ook wel nodig zou kunnen hebben (en waarderen).
Insecten zijn geweldige schoonmakers in de natuur. We kennen hun vermogen om zich te voeden met alle soorten plantaardig of dierlijk afval en zich daarbij zeer snel voort te planten. Ynsect gebruikt deze eigenschappen om hoogwaardige diervoering te maken (65% eiwitten, goed verteerbaar, zonder GMO) voor de snelgroeiende markt van viskweek (15% groei per jaar) met zeer weinig nadelige effecten voor het milieu (geen uitputting van oceanen of kap van bossen). Dat lijkt een gezonde economische basis voor het bedrijf, omdat het daarmee bijdraagt aan duurzame agro-food systemen op basis van efficiënte verwerking van lokale biomassa. Het levert daarmee ook een bijdrage aan het in stand houden van voldoende landbouwgrond van goede kwaliteit. Maar het wil meer: het wil de bioraffinage van insecten ontwikkelen, het gebruik van alle onderdelen van zijn grondstof.
Bioraffinage van insecten in de praktijk
Op dit moment is het belangrijkste nevenproduct het uitwendig skelet van het insect. Dit is voornamelijk opgebouwd uit chitine, een polysacharide dat lijkt op cellulose, en dat na cellulose de meest voorkomende stof is in de levende natuur. Cellulose is een polymeer van glucose, chitine van glucosamine. Het heeft vele verschijningsvormen: in tamelijk zuivere vorm in het vel van rupsen, in zeer dunne lagen (met prachtige kleureffecten) in de vleugels van vlinders, samen met eiwitten in sclerotine (het uitwendig skelet van de meeste insecten), of in een sterke verbinding met calciumcarbonaat in de dekschilden van garnalen en krabben. Chitine heeft vele industriële toepassingen, bijvoorbeeld als eetbare laag, als bindmiddel in verven, als industrieel membraan, als biologisch afbreekbaar chirurgisch garen, of als middel tot versterking van papier. De belangrijkste toepassing kan het misschien vinden in zelfhelende coatings met zeer vele toepassingen in de automobielindustrie, in de ruimtevaart en bij pijpen en leidingen.
Een nog veelzijdiger product van de bioraffinage van insecten is chitosan, eenvoudig te maken uit chitine door deacetylering. Chitosan bevat actieve aminogroepen en is oplosbaar in verdunde zuren tot op vrij hoge molecuulgewichten (ca. 20.000). Het wordt veel gebruikt om wijnen te klaren: het zorgt ervoor dat onzuiverheden en restanten van gistcellen neerslaan. Het kan worden gebruikt als biologisch afbreekbaar bioplastic. Het heeft belangrijke biomedische toepassingen: het zorgt ervoor dat bloed stolt en is antibacteriologisch; daarom wordt het gebruikt in hoogwaardige verbandmiddelen. Het versterkt de natuurlijke afweer van planten tegen insecten, ziekteverwekkers en ziektekiemen uit de bodem. Het versterkt de fotosynthese waardoor planten sneller groeien. Zaden bedekt met chitosan zijn beter bestand tegen parasitaire cysteaaltjes terwijl ze niet schadelijk zijn voor goedaardige aaltjes en andere goedaardige organismen.
De plannen van Ynsect
Ynsect noemt zichzelf The insect company en is van plan vele producten te ontwikkelen voor markten als deze. Het heeft ‘een R&D- en productieteam van wereldklasse’, heeft vele patenten op dit gebied, bouwt de eerste geheel geautomatiseerde demofabriek ter wereld (te openen in 2015) en bereidt voor 2016-2017 de bouw voor van ‘de grootste in serie te bouwen fabriek ter wereld’. Het heeft bovendien commerciële contracten met grote bedrijven op het gebied van diervoeding, humane voeding en groene chemie. Het heeft vele prijzen gewonnen in zijn korte bestaan en zal ons gaan verrassen met zijn technologie voor de bioraffinage van insecten.