Sciencelink bevatte deze week een artikel van Marysa van den Berg over een belangrijke nieuwe ontwikkeling bij de bestrijding van ziekten. Het gebruik van bacteriofagen, virussen die bacteriën doden. Een uitweg nu er steeds meer bacteriestammen komen die bestand zijn tegen antibiotica.
Bacteriofagen
Obulytix, een spin-off van UGent en KU Leuven, is bezig met de ontwikkeling van deze nieuwe weg. Zoals zij schrijven op hun website: ‘de wereld wordt geconfronteerd met een zeer ernstige antimicrobiële resistentie; gewone antibiotica verliezen het van resistente bacteriën.’ En Yves Briers, CEO en medeoprichter van Obulytix zegt: ‘De antibioticaresistentiecrisis wordt steeds erger.’ Er zijn nu al bacteriestammen die tegen elk bekend antibioticum resistent zijn.
De oplossing volgens Obulytix: het gebruik van bacteriofagen. Deze scheiden lysines af, stoffen met unieke eigenschappen zoals het kapot knippen van celwanden van bacteriën. Zoals ze schrijven op hun website: ‘Hun innovatieve werkwijze is revolutionair; deze geeft unieke voordelen als specificiteit, afwezigheid van de ontwikkeling van resistentie, en het vermogen om chronische infecties te bestrijden, al met al een grote stap vooruit in antibiotische innovatie.’
Nieuw mechanisme
Deze lysines uit bacteriofagen gaan heel anders te werk dan de gebruikelijke antibiotica, legt Briers uit aan Sciencelink. ‘De klassieke bacteriedodende stoffen zijn kleine moleculen die de stofwisseling van de bacteriecel aan banden leggen, waardoor deze uiteindelijk sterft. Onze moleculen zijn enzymen die als een moleculaire schaar de celwand van de bacterie kapot knippen, waarna hij direct openbreekt als een geknapte ballon.’ Dat is een efficiënt en razendsnel mechanisme. De faaglysines knippen tot wel 1000 maal per seconde. Ze hoeven maar enkele keren raak te knippen voor de cel ten onder gaat.
Wellicht nog belangrijker is dat deze lysines zich specifiek richten op de ziekteverwekker. Ze laten de vele nuttige bacteriën in het lichaam ongemoeid. Het lichaam ontwikkelt mede daardoor geen resistentie tegen hen. Elke succesvolle faaglysine is een unieke combinatie van natuurlijke bouwblokken. In de natuur bestaan er heel veel van. Met de specifieke kennis van Obulytix kunnen fagen daardoor als het ware op bestelling worden gemaakt. Elk met een specifieke toepassing. Een succesvolle lysine bevat meerdere ‘blokken’. Er is een blok dat de celwand van een specifieke bacterie herkent en vasthoudt, een ander doet het knipwerk en weer een ander stuk krikt de efficiëntie van de aanval op. Voor elke bacterie een aparte lysine, een unieke combinatie van bouwblokken.
Ontwikkeling van bacteriofagen
Aan de ontwikkeling van deze bacteriofagen is een lange tijd vooraf gegaan, zeker twintig jaar. De ontwikkeling van de productietechnologie was heel belangrijk. In het begin moesten Briers en collega’s de faaglysines één voor één maken. Maar geleidelijk ontstond een complete ‘bibliotheek’ van DNA-fragmenten die coderen voor de verschillende faaglysine-bouwblokken. Het ging daarna nóg beter door kunstmatige intelligentie in te zetten, ging het ontwerpen van die bibliotheek. Daarna ontdekte de industrie het potentieel van onze methode en producten. Zo konden we ons businessplan maken.’
De investeringen van in totaal €4 miljoen die Obulytix afgelopen december ontving van Boehringer Ingelheim Venture Fund, Qbic en Gemma Frisius Fund moet dit jaar gaan leiden tot het daadwerkelijk ontwikkelen van toepassingen. ‘Wij kunnen met onze faaglysines tegen elke mogelijke infectieziekte een optimaal antibioticum maken’, aldus Briers. ‘Maar we gaan ons eerst concentreren daar waar de nood het hoogst is. En dat zijn long- en bloedinfecties veroorzaakt door resistente Gram-negatieve bacteriën, die vaak toch al verzwakte patiënten in het ziekenhuis treffen. Op dit moment zijn we daartegen de benodigde lead-moleculen aan het ontwikkelen.’ Het uiteindelijke doel is om daadwerkelijk bij te dragen aan een oplossing voor de resistentieproblematiek. ‘De nood is heel hoog om onze ontwikkeling naar de industrie te brengen’, zegt Briers. ‘We geloven dat deze enzymen dé bacteriedodende medicatie van de toekomst zijn. Dat zou een droom zijn die uitkomt.’
Interessant? Lees dan ook:
Chemie versus bacterie. Bacteriofagen: bijna vergeten, maar….
Chemie versus bacterie. Faagtherapie, een veelbelovend alternatief voor antibiotica?
Resistentie tegen antibiotica, en hoe die te overwinnen
Mooie ontwikkeling. Het verslag staat ook in mijn C2W. Wel vraag ik me af hoe snel je de juiste faag kunt vinden om de betreffende gevaarlijke bacterie aan te pakken. Dat was tot nu altijd het probleem met faagtherapie en ik zie in dit verhaal ook het antwoord niet.