De cijfers over het wereldklimaat van 2019 zijn binnen en de opwarming van de aarde lijkt in onveranderd tempo door te gaan. Er werden weer veel nieuwe records gevestigd, zoals in de temperatuur van de oceanen. Dat 2019 niet het warmste jaar ooit was, komt alleen door een heel licht El Niño effect (anders dan in het warmste jaar ooit, 2016). UNEP komt tot de conclusie dat het doel van 1,5oC opwarming ‘niet meer haalbaar lijkt’.
Je moet altijd voorzichtig zijn met het generaliseren van je eigen ervaringen. Maar ik kan er niet omheen dat we in Nederland in twintig jaar bijna geen echte winter hebben gehad; winters lijken steeds meer op een voortdurende herfst, en in januari bloeien er al voorjaarsbloemen. Ik las dat men zich in de Alpen zorgen begint te maken over een gebrek aan sneeuwval, wat fataal zou zijn voor de economie in de streek. Gewoon een paar faits divers, en ik begin me af te vragen hoe eerlijke en goed opgeleide mensen nog kunnen twijfelen aan de ernst van de opwarming van de aarde. Mocht je nog twijfelen, kijk dan naar deze cartoon, gepubliceerd door grist.org. Afgelopen november meldde de Scientific American dat in 2019 ‘de waarschuwingen van onderzoekers over klimaatverandering sterker zijn geworden’. Zullen wereldleiders luisteren? vraagt het blad zich af.
Zakenmensen stellen opwarming van de aarde aan de orde
Het antwoord is ja! De leiders van het mondiale bedrijfsleven komen weer bij elkaar in Davos nu ik deze column schrijf. Hun Davos risicorapport brengt elk jaar de mondiale risico’s in kaart; voor de eerste maal in de 15-jarige historie van dit rapport worden de vijf topplaatsen ingenomen door milieurisico’s. Daarvan zijn er drie (en waarschijnlijk vier) het gevolg van menselijk handelen. Bijzonder nietwaar? Topmensen uit het bedrijfsleven die vinden dat duurzaamheid hun voornaamste zorg is? De risico’s zijn:
– extreme weersomstandigheden waarbij veel bezittingen en infrastructuur worden vernietigd, en die veel mensenlevens kosten;
– tekortschietende beteugeling van, en adaptatie bij klimaatverandering door regeringen en bedrijfsleven;
– door de mens veroorzaakte milieuschade en –rampen, waaronder milieumisdaden als olielozingen, en radioactieve vervuiling;
– belangrijke verliezen aan biodiversiteit en ineenstorting van ecosystemen (op land of in de zee) met onomkeerbare gevolgen voor het milieu;
– en grote natuurrampen als aardbevingen, tsunami’s, vulkaanuitbarstingen en geomagnetische stormen.
Toch blijft het de vraag of een ramp als de bosbranden in Australië wel een direct gevolg zijn van de opwarming van de aarde. Roger Pielke stelt dat deze nog vele andere oorzaken hebben, zoals ‘stadsuitbreidingen, bouwvoorschriften, herstel van habitats, behoud van biodiversiteit en planten- en diersoorten, en beheer van land, water en wilde diersoorten’. Maar is deze visie wel geruststellend? Alle genoemde factoren worden bepaald door de mens.
Centrale bankiers bezorgd over de opwarming van de aarde
De Nederlandse krant NRC berichtte dat centrale bankiers zich plotseling zorgen maken over klimaatverandering door gebeurtenissen als de bosbranden in Australië. Echt waar? Centrale bankiers die de opwarming van de aarde aan de orde stellen? Het artikel legt uit dat opwarming van de aarde het hele financiële systeem zou kunnen ontwrichten. Verzekeringsmaatschappijen krijgen te maken met steeds grotere, en misschien onvoorspelbare lasten door zulke branden. De schade door orkanen loopt uit de hand. Betaalsystemen zijn afhankelijk van een ongestoorde levering van elektriciteit – en als deze uitvalt door een ramp moet de hele economie opeens draaien op contant geld. Het is veelzeggend dat de volgende klimaatambassadeur van de Verenigde Naties een centrale bankier wordt: Mark Carney, de bestuursvoorzitter van de Bank of England.
Maar het blijkt erg moeilijk, de risico’s te kwantificeren die banken lopen door opwarming van de aarde. De Bank of England heeft zijn klimaatstresstest nog niet af en is van plan deze voor het eerst uit te voeren in 2021. De Nederlandse centrale bank DNB berekende het klimaatrisico voor de hele Nederlandse bankensector op € 160 miljard; maar hij heeft niet genoeg vertrouwen in zijn eigen berekeningen om banken te laten ‘slagen’ of ‘zakken’ voor zo’n test. De Europese centrale bank ECB bespreekt nu een ‘analytisch kader’ voor klimaatstresstests. De nieuwe directeur Christine Lagarde zou wel een stap verder willen gaan naar een mogelijk ‘groen’ monetair beleid. Aandelen van ‘vieze’ bedrijven verkopen en ‘duurzame’ bedrijven steunen. Haar critici zijn bang voor overbelasting van het monetaire beleid wanneer doelstellingen als het ‘redden van de planeet’ komen bij de kern van monetair beleid: bewaren van de financiële stabiliteit. Maar anderen wijzen erop dat de ECB krachtens zijn statuten ook moet bijdragen aan ‘een hoge mate van bescherming en verbetering van de kwaliteit van het milieu’. De bank kan daar direct aan beginnen door de CO2 voetafdruk van bedrijven te nemen als richtlijn voor het aankopen van aandelen. Maar misschien duurt het nog even voordat alle 25 leden van het ECB-bestuur zulke plannen ondersteunen.
Conclusie
Het landschap verandert snel. Beleidsmaatregelen waardoor opwarming van de aarde wordt vertraagd en uiteindelijk gestopt, krijgen nu steeds meer steun uit het bedrijfsleven en uit internationale organisaties.
Interessant? Lees dan ook:
Klimaatdiscussie mist besef van urgentie
Van energietransitie naar precisie-economie
Sprongsgewijze veranderingen, een lichtpuntje in het klimaatdebat