De urgentie van effectieve politieke actie voor een energietransitie ligt mij na aan het hart. Wij moeten het gebruik van fossiele brandstoffen op de kortst mogelijke termijn terugdringen. Die urgentie wordt mijn inziens te weinig gevoeld bij politici, media en het brede publiek. Hoe ben ik tot die opvatting gekomen? Waarom vind ik dat er veel haast is bij die omschakeling naar een andere vorm van energievoorziening?
Brede studie
Bij mij is die dringende noodzaak, die urgentie, overtuigend binnengekomen sinds ik na mijn pensionering meer tijd heb gevonden om weer in de vakliteratuur rond mijn vroegere bijvak te duiken. ‘Bijvak’ is een wat eufemistische indicatie van de breedte van de studierichting ‘exobiologie’ die in 1971 aan de KU Nijmegen (nu: Radboud Universiteit) werd onderwezen. Het betrof ’onderzoek naar de oorsprong en evolutie van het leven’ en omhelsde een breed scala van natuurwetenschappen. Naast scheikunde (mijn hoofdrichting): natuurkunde, wiskunde, kosmologie, biologie, paleontologie, geologie en opkomende onderzoeksterreinen als ecologie, oceanografie en klimaatwetenschap. Een kernvraag was: ‘Wat maakt een planeet als de Aarde bewoonbaar voor mensen?’
Eind zestiger jaren van de vorige eeuw was de tijd van technologische hoogstandjes zoals de ‘ruimtevaart’ naar de Maan. En van het idee dat een onuitputtelijke energiebron ons naar een toekomst met onbeperkte technologische mogelijkheden zou leiden. Het was ook de tijd dat specialisme in een deelgebied meer werd gewaardeerd dan brede multidisciplinaire kennis. Een generalist werd gekscherend omschreven als iemand die zo weinig weet van zoveel dingen dat hij bijna niets weet van alles; een specialist was iemand die zoveel weet van zo weinig dingen dat hij bijna alles weet… Bij moeilijke vragen ging men bij voorkeur te rade bij de laatste. Mensen die bezig waren met exotische zaken als het bedwingen van atoomkracht stonden in hoog aanzien.
Hoe houden we onze Aarde bewoonbaar?
Een brede oriëntatie op de wetenschappen die zich bezighouden met de levende natuur, brengt je echter tot het besef dat een ongeremde technologische ontwikkeling een bedreiging kan vormen voor de leefomgeving. Ik begon met andere ogen te kijken naar vakgenoten chemici die nonchalant deden over milieubescherming. Hoe houden we onze Aarde ook in de toekomst bewoonbaar? Ik besloot dat ik geen toekomst voor mezelf zag in de chemische industrie, maar dat ik mijn kennis beter kon inzetten voor de milieubeweging die begin zeventiger jaren ontstond. Ik ging mij verdiepen in de problematiek rond de energievoorziening en koos een tweede bijvak dienaangaande aan de RU Groningen. Uiteindelijk verliep mijn loopbaan anders dan voorzien en verdiende in mijn brood in de informatica.
Maar die brede basis in de natuurwetenschappen verschafte mij de afgelopen jaren de mogelijkheid om een inhaalslag te doen in de klimaatwetenschap. Sinds Alexandra Elbakyan met Sci-Hub wetenschappelijke publicaties voor iedereen toegankelijk heeft gemaakt, lag voor mij de weg open om een database aan te leggen van wetenschappelijke publicaties die met één klik in de originele versie zijn te downloaden. Inmiddels nadert die database de 6000 artikelen en ik werk regelmatig aan de uitbreiding daarvan.
Urgentie
Wat ik in de vakliteratuur over paleoklimatologie, glaciologie en klimaatwetenschap tegen kwam, schudde mij wakker. Hoe had ik zo lang kunnen denken dat het zo’n vaart niet zou lopen? Dat we alle tijd en vernuft zouden hebben om de uitdaging van het veranderende klimaat het hoofd te bieden? Luctor et Emergo! Ik was toch geboren in Zeeland, had ‘de ramp’ van 1953 bewust meegemaakt, had het Deltaplan op de voet gevolgd en had toch onbezorgd zeven meter onder zeeniveau in de Randstad gewoond? Wat is nou een meter zeespiegelstijging?
Wat mij nu vooral verbaast is de ruime aandacht die de media in Nederland geven aan mensen met een mening die haaks staat op recente kennis omtrent klimaatverandering. Iedereen mag een eigen mening hebben, maar natuurwetenschap berust op metingen, niet op meningen. ‘De meeste stemmen gelden’ is niet de procedure waarmee geconstateerde feiten wetenschappelijk worden verklaard. Waarop baseren zich die mensen die de realiteit van klimaatverandering en de oorzaken daarvan ontkennen?
Mijn wens is dat de database van wewarmenop.nl wordt gebruikt voor ‘fact checking’ in de huidige klimaatdiscussie. Ten dienste van iedereen die zelf wil oordelen over wat er allemaal wordt geschreven en geroepen over klimaatverandering. Zodat de urgentie duidelijk wordt. Graag schrijf ik daar meer over in een volgend stukje.
Interessant? Lees dan ook:
Perspectief op duurzame energie verandert snel
Systeemkosten van duurzame energie – het niet-vertelde verhaal
Sprongsgewijze veranderingen, een lichtpuntje in het klimaatdebat