Algen gaan niet ons energieprobleem oplossen. Hun productiviteit is te laag, zegt prof. Kevin Flynn van de Universiteit van Swansea tegen NNFCC. Hun productiekosten zijn te hoog, zegt Elie Duran, directeur van Phycosource, tegen Formule Verte. Wat op hetzelfde probleem neerkomt, verergerd door de lage energieprijzen van dit moment. Onderzoekers richten zich nu op andere toepassingen met meer perspectief voor de toekomst.
Alle componenten moeten worden verwaard
Het oktobernummer van Formule Verte, het Franse tijdschrift (en website) over de biobased economy, bevatte een lang artikel van Sylvie Latieule, getiteld ‘Een biomassa met veel potentieel’. Het gaat zowel over micro-algen als macro-algen of zeewieren. Het artikel gaat veel over problemen van bedrijven bij de verkoop van hun algen of de daaruit gemaakte oliën. Hoewel vele onderzoeksprojecten zijn begonnen met het oog op de energiemarkt, gaan ze nu eerder over het ‘verwaarden van de hele biomassa (eiwitten, polysachariden, vetten en kleurstoffen), om de kosten beter te dekken,’ aldus Sébastien Jubeau, directeur research van AlgoSource Technologies in Nantes. En ook energie-onderzoeksinstituut CEA probeert in zijn project in Cadarache (Provence) de hele biomassa te gebruiken voordat een deel ervan thermochemisch wordt behandeld voor de productie van biobrandstoffen.
Professor Kevin Flynn, directeur van het kort geleden voltooide EU-project EnAlgae, is nog radicaler. Op de vraag van NNFCC, op welk terrein algen op dit moment het meest succesvol zouden kunnen zijn, zegt hij: ‘Ik zou zeggen, op het gebied van biomassa. Volgens mij is de grootste uitdaging van het moment niet de energievoorziening, maar de voedselvoorziening. De oceanen worden nog steeds leeggeroofd door de visvangst, en de meeste kweekvis wordt nog steeds gevoerd met vismeel gemaakt uit gevangen vis. Algen staan aan de basis van de natuurlijke voedselketen in de oceanen en ik vind dat dat ook in viskwekerijen moet gelden.’ En op de vraag of hij denkt dat brandstoffen uit algen ooit fossiele brandstoffen kunnen vervangen zegt hij: ‘Neen, ik denk van niet. Onze berekeningen geven aan dat wij enorme oppervlakken nodig hebben om zelfs maar in een deel van de Europese vraag naar biobrandstoffen te voorzien, met alle bijbehorende moeite om voedingsstoffen te recyclen. De ironie wil dat wij CO2-toevoer nodig hebben om algen in grote dichtheden te laten groeien, en die komt nu juist uit de zware industrie. Dan moet je dus je algenboerderijen dicht bij die industrieën bouwen, wat weer problemen geeft met je ruimtelijke ordening enzovoort.’
Vele toepassingen voor algen
Gelukkig hebben algen vele toepassingen buiten de energie. Sommige zijn bijna zo oud als de mensheid. Sylvie Latieule geeft een lange lijst met toepassingen van algen in cosmetica; en in de keuken, zoals zeesla of wakamé, en soorten ingevoerd uit het Verre Oosten als royal kombu. En men gaat ook nieuwe soorten telen, zoals dulse, een rood zeewier dat smaakt als bacon; het groeit aan de Oost- en de Westkust van de VS en wordt nu verrijkt voor een hogere opbrengst. Het is een voortreffelijke bron van mineralen, vitaminen en antioxidanten – en bevat tot 16% drooggewicht aan eiwitten. Ook micro-algen, vooral de soorten Spirulina en Chlorella, worden gebruikt in voedingsmiddelenadditieven en gezondheidsproducten, zoals smoothies en natuurlijke voedingskleurstoffen. In het EnAlgae project ontdekten onderzoekers uit Zweden en Spanje een natuurlijk beschermingsmiddel tegen zonnebrand uit algen en visslijm. Dit natuurproduct kan niet alleen mensen beschermen tegen de invloed van zonnestralen, maar ook textiel en buitenproducten als auto’s. De onderzoekers kregen hun idee omdat zij zich afvroegen hoe vissen en andere diersoorten in de zee kunnen overleven hoewel ze voortdurend blootstaan aan enorme hoeveelheden uv-licht.
Maar op den duur zullen de meest interessante toepassingen van algen industrieel zijn. En ook deze hebben een lange voorgeschiedenis. Sommige macro-algen worden al lang gebruikt voor het maken van alginaten, verdikkingsmiddelen. Het ontwikkelen van nieuwe producten kost tijd. Zoals Damien Berdeaux, industrieel directeur van Olmix, zegt tegen Formule Verte, de behandeling van macro-algen is moeilijk. Zij hebben bijvoorbeeld een natuurlijke flexibiliteit die het malen verhindert. Het openleggen van de grondstof kan men beter doen met nieuwe technieken, zoals mechanische druk in combinatie met chemicaliën. Ook het zoutgehalte van de algen is een probleem, het kan ernstige corrosie veroorzaken in de machines. En dan nog het zand, dat sterk schuurt. Onderwerpen als deze worden onderzocht in het Franse onderzoekscentrum Ceva.
Algal Information Network
Veel nuttige informatie uit het EnAlgae-project, met zijn zwaartepunt in Noordwest Europa, zal door het Algal Information Network (AIN) op zijn website worden gezet. De leider van het netwerk, Andrea Salimbeni, zei tegen NNFCC: ‘De rol van AIN zal zijn dat wij nuttige activiteiten ontwikkelen die bijdragen aan de opschaling van de algensector in heel Europa.’ Op de website zal nuttige en belangrijke informatie worden gezet, en nieuws en rapporten; en misschien als belangrijkste, de site zal een algemeen toegankelijke databank vormen voor Europese partijen in de wereld van algen, van onderzoeksinstellingen tot industriële eindgebruikers, sectororganisaties en consultants.
Tenslotte de vraag aan directeur Kevin Flynn van het EnAlgae-project, elke wensen hij heeft voor het beleid van de EU. ‘Volgens mij moet de focus wég van biobrandstoffen,’ zegt hij. De waarde van algen is gewoon te groot om ze te verbranden. Volgens hem moeten we heel snel werk maken van het toestaan van de kweek van algen op afvalwater. ‘Het kweken van algen is veel goedkoper met voedingsstoffen uit afvalwater.’ Vooral ook goed voor de terugwinning van fosfor. En, zoals eerder gezegd, dan moeten we alle onderdelen van de algen gebruiken, niet alleen de biobrandstoffen die we eruit kunnen maken.