Koffiebranderij Peeze uit Arnhem bracht vorige maand de eerste fairtrade klimaatneutrale koffie op de markt. Bij deze fairtrade koffie wordt de CO2-uitstoot in de keten eerst zoveel mogelijk verminderd; de overblijvende uitstoot wordt gecompenseerd met emissierechten van koffieboeren. Andere agrarische producten zullen volgen. Peeze toonde haar nieuwe, klimaatneutrale fairtrade koffie op het Nationale Sustainability Congres eind november in Rotterdam.
Europa heeft het hoogste koffiegebruik ter wereld, gemiddeld zes kilo per persoon per jaar. De acht meest koffiedrinkende landen ter wereld liggen in Europa. De CO2-uitstoot in de keten ontstaat voor ongeveer de helft bij de productie, en voor de helft bij het gebruik. Bij dat laatste moeten we bijvoorbeeld denken aan koffieapparaten die nog geen tien uur per week worden gebruikt, maar voortdurend stand-by staan.
Fairtrade Carbon Partnership
De andere helft van de emissies komt voort uit de productie van koffie: ongeveer 40% uit de teelt, en iets meer dan 10% uit verwerking, transport, branden en distributie. Peeze pakte in het kader van het ‘Fairtrade Carbon Partnership’ project deze CO2-uitstoot van teelt tot distributie aan, samen met Ecofys, Stichting Max Havelaar en het FairClimateFund. Cradle-to-gate dus. Het Fairtrade Carbon Partnership richt zich vooral op de zwakste schakel, de koffieboeren; in dit geval in Ethiopië. In de wereld wordt 80% van alle koffie geteeld door kleine boeren in ontwikkelingslanden. Deze hebben vaak geen geld om te investeren in hun bedrijf, bijvoorbeeld in kunstmest en pesticiden. Hun omstandigheden lopen achteruit omdat steeds meer lokaal bos wordt gekapt voor de voedselbereiding. Koffiestruiken zijn echter schaduwminnend en dreigen dus te verdrogen als ze niet meer onder bomen kunnen opgroeien. Om de koffieaanplant in Ethiopië te redden, moet de kap van het bos worden gestopt en dat kan alleen maar als mensen het hout niet gebruiken om op te koken. Anders is over 30 jaar het bos weg en de koffieteelt verdwenen.
Het Fairtrade Carbon Partnership, geïnitieerd door ICCO en Stichting Max Havelaar, is gestart met een Koffie-Bos programma ten behoeve van 30.000 boerenfamilies in Ethiopië. Het bestaat uit drie onderdelen: introductie van houtbesparende oventjes, Climate Smart Agriculture gericht op duurzame landbouwpraktijken waarmee de boeren de productiviteit van de koffiestruiken verhogen, en bosbescherming. Het programma wordt in fases opgestart. Het ovenproject is al in uitvoering, daarna zijn de andere onderdelen aan de beurt. Elk van de projecten in het Koffie-Bos programma komt in aanmerking voor emissierechten. Na certificatie is elke ton CO2 minder, vergeleken met de gemeten uitgangssituatie, goed voor één emissierecht.
Uniek model
Het concept om de emissies bij de bron aan te pakken en te compenseren, is nieuw en de koffie van Peeze – voortreffelijke espresso trouwens – is het eerste voorbeeld van deze aanpak. Uniek hieraan is dat de koffieboeren, de eigenaren van de emissierechten, deze verkopen aan de koffiebrander en hiermee de drie projecten bekostigen plus extra inkomsten ontvangen. De prijs van een emissierecht is vastgesteld op € 12,50 per ton CO2. Dit bedrag is niet arbitrair. Het is wat hoger dan de huidige CO2-prijs in de wereld, maar aanzienlijk lager dan nodig om CO2-emissies grootschalig terug te dringen. Met € 12,50 per ton CO2 kan het Koffie-Bos programma in Ethiopië zichzelf echter uitstekend bedruipen en op deze manier de eigen keten neutraliseren. Stijgt de CO2-prijs dan kunnen nieuwe projecten worden gefinancierd. Het is voor de eerste maal dat een dergelijke berekening voor een klimaatneutrale agrarische bedrijfstak in zijn geheel is gemaakt.
Nu is dit een overzichtelijk project, je kunt als het ware tot op de individuele boer verbijzonderen, maar de samenwerkende organisaties zijn van plan om ook andere agrarische bedrijfstakken aan te pakken. Theeproductie in Sri Lanka zou het volgende project kunnen zijn.