Lux Research, een internationaal onderzoeksbureau gevestigd in Boston, heeft een rapport uitgebracht over beleid inzake duurzame materialen. Wat zijn de meest doeltreffende beleidsinstrumenten op dit terrein?
Duurzaam-heid wordt steeds belangrijker
Het nieuwe rapport van Lux, ‘Predicting Policy for Sustainable Materials’, ontwikkelt een kwalitatief kader voor het evalueren van beleid; met de nadruk op effect en waarschijnlijkheid van gebruik van het instrument. Lux begint met het belichten van het belang van duurzaamheid in de industrie van chemicaliën en materialen. Duurzaamheid wordt van groot belang voor innovatie in deze industrieën; net als bij bedrijfstakken gericht op de consument als kleding, voeding en schoonheidsartikelen. Veel van dit belang komt voort uit overheidsregels. Daarom moeten bedrijven toekomstige regels begrijpen en kunnen voorspellen; zowel om richting te geven aan de bestaande bedrijfsvoering, als om nieuwe kansen goed in te schatten. Bedrijven moeten ook hun innovatiebeleid opnieuw bekijken, volgens Lux Research, omdat het beleid inzake duurzame materialen nu vaak leidt tot een algehele systeemtransitie.
Zal regulering echt worden geaccepteerd en doorgevoerd over de hele wereld? Om dit te onderzoeken weegt Lux Research beleid op vier gebieden: verwachte kosten, eenvoud van doorvoeren, internationale reputatie, en effect. Dit is niet eenvoudig geweest, aldus Anthony Schiavo, onderzoeksdirecteur bij Lux Research en hoofdauteur van het rapport. Ten eerste is het moeilijk te voorspellen welke kant het met regulering op zal gaan, sterk afhankelijk van politieke en economische invloeden. En dan heeft ‘duurzaamheid’ nog vele betekenissen, niet altijd duidelijk voor de beleidsmakers.
Algemene kijk op afvalbeleid
Lux maakt duidelijk hoe ze denken over beleid:
– Eenvoudig beleid (vooral als het duidelijk effect heeft) is waarschijnlijk meer succesvol dan complex beleid, een last voor overheden en bedrijven.
– Beleid dat geld oplevert is waarschijnlijk meer succesvol dan beleid dat geld kost.
– Sommige landen en regio’s wijzen de weg, zoals de EU en Californië.
– Beleid dat van tevoren vastgelegde doelen haalt zal waarschijnlijk succesvoller zijn dan beleid dat daarin faalt.
Maar bij hun uiteindelijke weging komt een andere factor tevoorschijn: hoe gemakkelijk beleid wordt ingevoerd. Dat gaat juist ten koste van het beleid inzake duurzame materialen met het grootste effect: ketenverantwoordelijkheid. Dit betekent dat de producent verantwoordelijk wordt voor de gehele levenscyclus van het product, in het bijzonder voor terugname, recycling en afvalfase. Voor ketenverantwoordelijkheid is een sterke overheid nodig, die het milieueffect van het product kan vaststellen in de gehele levenscyclus; en die bedrijven kan belasten als ze niet voldoende verantwoordelijkheid nemen voor deze effecten. Lux komt tot de conclusie dat ketenverantwoordelijkheid wel succes heeft gehad in Europa, maar dat deze niet eenvoudig in andere landen kan worden ingevoerd; daarvoor is dat beleid eenvoudig te ingewikkeld.
Beleid inzake duurzame materialen
Al met al verwacht Lux daarom het meeste effect op wereldschaal van twee andere maatregelen: verbod op eenmalige plastics, en heffingen op plastics die niet gerecycled kunnen worden. De Europese belasting op plastic verpakkingen bijvoorbeeld is een van de regelingen met het meeste effect en hoogste opbrengst. ‘Misschien niet direct toepasbaar in vele landen, maar deze zullen wel nauwlettend volgen welk effect dit heeft op verpakkingsmaterialen en –ontwerp.’ Europa is ook begonnen met het verbieden van plastics voor eenmalig gebruik. Ook China doet dit nu, een beleid dat navolging zal vinden door de sterke regionale invloed van dit land. Dit beleid bevordert al de groei van bioplastics. Bovendien overweegt China de invoering van een belasting op niet-gerecycled plastic; dat zou veel effect hebben op de hele industrie en een stimulans zijn voor alternatieven voor plastic. In het algemeen geldt: China gaat de toon aangeven.
Al met al zal het meest succesvolle beleid wereldwijd dus bestaan uit een verbod op eenmalige plastics en een heffing op plastics die niet kunnen worden gerecycled. Dit gaat waarschijnlijk ook op voor de VS. Ketenverantwoordelijkheid, hoewel effectief als maatregel, gaat het waarschijnlijk niet redden als maatregel voor het hele land. Misschien het beste te regelen in de afzonderlijke staten.
Snelle ontwikkeling
Zelfs de samenvatting van het rapport maakt duidelijk dat dit terrein zich snel ontwikkelt. Lux vat zijn conclusies samen in drie punten. Ten eerste merken ze op dat regelgeving de ruimte biedt voor duurdere alternatieven die dan de boventoon kunnen gaan voeren. Ten tweede wordt het steeds belangrijker, zo denken zij, om de ontwikkeling van het beleid goed te kunnen inschatten – beleid is de belangrijkste drijvende kracht achter de komende duurzame systeemverandering. En tenslotte roepen ze de wereld op, de ontwikkeling in Azië goed in de gaten te houden; deze groeiende economieën gebruiken steeds meer verpakkingsmateriaal, en ze zijn nog bezig hun milieubeleid vorm te geven.
Interessant? Lees dan ook:
Duurzame materialen hebben labels en lobby’s nodig
Sluiten van de plasticketen
De rol van de chemie bij vermindering van plastic afval