In het laatste Renewables Global Status Report staat een interessant stukje over de vraag: waarom groeit duurzame energie snel? Anders dan veel mensen misschien denken is klimaatbeleid niet meer de belangrijkste oorzaak. Prijsdaling wordt heel belangrijk. En: duurzame energie groeit ook snel in ontwikkelingslanden.
Waarom groeit duurzame energie snel? Het is goedkoop!
Klimaatbeleid is inderdaad jarenlang de reden geweest voor ondersteuning van duurzame energie. Maar alles wijst er nu op dat zonne- en windenergie zich zó snel ontwikkeld hebben dat ze op eigen benen kunnen staan. Het rapport schrijft: ‘de kosten van enkele duurzame technologieën zijn snel gedaald, vooral bij elektriciteitsopwekking. Kosten zijn bijvoorbeeld gedaald door innovaties bij het maken en installeren van zonnepanelen, verbeteringen aan materialen en het ontwerp van windturbines en betere warmteopslag in zonnecentrales. In veel landen kan duurzame energie nu concurreren met nieuw te bouwen fossiele en kerncentrales, zeker wanneer we ook kijken naar marktverstorende subsidies (duurzaam krijgt slechts een kwart van de subsidies van fossiel).’
Lagere prijzen maken het weer gemakkelijk, duurzaam om andere redenen te bevorderen. Waarom groeit duurzame energie bijvoorbeeld snel in China, met een investering van $ 360 miljard tussen 2017 en 2020? Een belangrijke reden is het tegengaan van de ernstige luchtvervuiling in Chinese steden door kolencentrales. In de VS is nationale veiligheid een belangrijke aanjager. Ook is van belang dat duurzame energie plaatselijk waarde schept. Investeringen in duurzame energie verhogen het inkomen ter plaatse, verbeteren handelsbalansen, stimuleren industriële ontwikkeling en scheppen banen.
Waarom groeit duurzame energie in ontwikkelingslanden?
Het rapport besteedt bijzondere aandacht aan ontwikkelingslanden, waar het ‘paradigma’ van de energievoorziening verandert. Veel mensen daar hebben nog geen elektriciteit (ongeveer 1,2 miljard) en/of mogelijkheid om schoon te koken (ongeveer 2,7 miljard). Maar het aanleggen van hoogspanningsnetten voor dat doel wordt steeds minder een goed idee. Mini-elektriciteitsnetten en autarkische systemen komen snel op. Een goed voorbeeld is Bangladesh, waar 4 miljoen huizen zijn uitgerust met zonnepanelen; de meeste gefinancierd met een microkrediet. En Pay-As-You-Go (PAYG) bedrijfsmodellen komen met grote snelheid op; mogelijk gemaakt door mobiele technologie (bijvoorbeeld betalen met de smartphone). Deze trend is begonnen in Oost-Afrika en breidt zich nu snel uit naar West-Afrika en Zuid-Azië. De markt van mini-elektriciteitsnetten bedraagt nu $ 200 miljard per jaar. Daaruit blijkt dat óók ontwikkelingslanden zich duurzame energiebronnen kunnen veroorloven. De meeste duurzame energie-installaties worden nu neergezet in landen in ontwikkeling, vooral in China. Maar ook in India is er een zonne-revolutie gaande. ‘De mythe dat duurzame energie te duur is, of dat slechts een paar landen de weg kunnen wijzen, blijkt onwaar te zijn,’ zegt het rapport. ‘In vele gevallen is duurzame elektriciteit nu het goedkoopst.’
In de elektriciteitssector gaan de veranderingen het snelst. Maar de andere grote sectoren (transport en verwarming/koeling) moeten bijtrekken om de veranderingen in dit tempo te laten doorgaan. Tot nu toe gaat het hier langzamer. In de transportsector komen wel elektrische auto’s op, maar vanuit het beleid worden nog vooral biobrandstoffen ondersteund. Tegen eind 2016 waren er al 2 miljoen elektrische auto’s op de weg. De verbinding tussen de groei van elektrische auto’s en die van duurzame energie moet vooral gelegd worden door het beleid. Wat betreft verwarming/koeling: duurzame energie is nog niet erg in deze sector in opmars, wel in Denemarken, waar zonnewarmte wordt toegepast in stadsverwarming. Waarom groeit duurzame energie verder nog? Belangrijk is de steeds grotere rol van ondersteunende technologieën. Zoals ICT (om vraag en aanbod van energie op elkaar af te stemmen), opslagsystemen en warmtepompen. Bovenop de ca. 150 GW opslag in stuwmeren wereldwijd was er eind 2016 een elektrische en thermische opslagcapaciteit van ca. 6,4 GW. Volgens het rapport ‘worden opslagsystemen steeds meer geïntegreerd met grootschalige nutsprojecten, en ook gebruikt door huseigenaren voor opslag van elektriciteit opgewekt door zonnepanelen op hun dak.’
Maar misschien gaat het nog niet snel genoeg
‘Zo positief als deze ontwikkelingen zijn,’ zo zegt het rapport, ‘ze gaan nog niet snel genoeg om de doelstellingen te halen van het klimaatakkoord van Parijs van december 2015.’ Dus zelfs al gaan de ontwikkelingen snel, we zouden ze misschien nog moeten versnellen. Maar we kunnen tenminste vaststellen dat duurzame energie zich snel ontwikkelt, voortgestuwd door krachten sterker dan beleid of inspanningen van goedwillende mensen. Er is ruimte voor voorzichtig optimisme.
Interessant? Lees dan ook:
Zonne-energie wordt dominant in de energievoorziening
Perspectief op duurzame energie verandert snel
Energieopslag: de noodzakelijke aanvulling op duurzame energiebronnen