Landbouw en chemie groeien naar elkaar toe. Als zij één geheel gaan vormen, zal dit de innovatiegolf van de 21e eeuw op gang brengen, zei Daan Dijk van de Rabobank op de World Bio Markets conferentie. Samen zullen zij een nieuwe economische sector vormen, net zo sterk als ICT toen informatie- en communicatietechnologieën samengingen. Een sterke biobased leveringsketen zal voor deze biobased economy de kritische succesfactor zijn.
Voorzichtige toenadering van agri en chemie
‘De chemische sector zoekt nu actief naar mogelijkheden om landbouwproducten te bewerken,’ zegt Daan Dijk. ‘En veel agri-industrieën investeren sterk in chemisch onderzoek. De twee sectoren staan nog vér bij elkaar vandaan: ze hebben zeer verschillende bedrijfsmodellen, en kijken heel anders aan tegen risico’s en rendementscriteria. Maar de logica om naar elkaar toe te groeien is aan beide kanten zeer sterk. De chemische industrie ontdekt de waardevolle moleculen die de landbouw produceert, en agri-industrieën zien de enorme mogelijkheden om meer waarde toe te voegen aan hun producten: zowel door benutting van het hele gewas, als door het maken van chemicaliën, die een hogere prijs opbrengen dan menselijke en dierlijke voeding, en zeker dan energie. De landbouw zou in een gefuseerde industrie meer verdienen per hectare – en kan daardoor meer investeren en productiever worden. De chemische industrie zou zijn procesvaardigheden inbrengen. Samen zouden zij heel sterk kunnen zijn. Bioraffinage en biotechnologie vormen de volgende innovatiegolf.’
Binnenlandse grondstoffen
Volgens de Rabobank is het vooruitzicht van zo’n biobased economy vooral aantrekkelijk voor Europa. Zowel landbouw als chemische industrie zijn er erg sterk. Europa heeft de knowhow: chemische proceskunde, biotechnologie, landbouwkunde, ICT. Zij heeft een enorme interne markt. En niet in de laatste plaats, Europa zou in de biobased economy een betrouwbare binnenlandse grondstoffenbron hebben voor zijn chemische industrie: zowel hout als suiker (tegen wereldmarktprijzen, zoals SuikerUnie niet moe wordt te zeggen).
‘Bij deze biobased economy wil de Rabobank in een zo vroeg mogelijk stadium worden betrokken,’ zegt Dijk. ‘Als kapitaalverschaffer van oudsher voor de landbouw hebben we een zeer goed inzicht in de marktdynamiek van landbouwproducten. Veel buitenstaanders zien deze markt als risicovol: met veel kleine leveranciers, risico van het weer, niet-homogene oogst, beweeglijke prijzen, complexe logistiek, en gebrekkige leveringszekerheid. Suikerprijzen bijvoorbeeld zijn inderdaad beweeglijk – maar de suikerprijs heeft nooit zulke grote uitslagen gehad als de olieprijs in 2008. En bedrijven kunnen zich wel degelijk beschermen tegen sommige van deze risico’s. Langetermijncontracten voor goederen als suiker en zetmeel zijn heel gebruikelijk.’
Een stabiele biobased leveringsketen
In de biobased leveringsketen kan integratie naar boven of naar onderen plaats vinden, maar de laatste mogelijkheid ligt sterk voor de hand; de chemische industrie zal niet snel investeren in een bedrijfstak met een lagere kapitaalopbrengst, die ze ook nog ziet als risicovol. De chemische industrie zal langetermijncontracten willen afsluiten en investeren in joint ventures (zoals de voorlopers BioAmber, Nature Works en Dupont-Tate and Lyle). Veel van de beweging zal moeten komen van de agri-industrie. Men is zich er in het algemeen niet van bewust dat het merendeel, zelfs 70% van het kapitaal in een biobased leveringsketen als de plant bottle aan de agri-kant zit. Maar deze bedrijfstak is van nature voorzichtig. Rabobank voorziet dat projecten vaak zullen worden gedragen door meerdere investeerders, zowel groot als klein, die elk voor zich het project niet zouden kunnen dragen; zowel private equity als banken zouden daaraan kunnen deelnemen.
‘In zulke projecten zal een stabiele biobased leveringsketen essentieel zijn. De deelnemers zouden elkaar stabiele, voorspelbare en overeengekomen cash flows moeten garanderen. De risico’s van lange-termijn leverings- en/of prijsrisico’s zouden moeten worden gematigd. En partijen zouden met zorgvuldig onderzoek (due diligence) de belangrijkste risico’s moeten vaststellen. Als aan deze voorwaarden is voldaan, kunnen zelfs zulke verschillende bedrijfstakken als chemie en agri een gezamenlijk avontuur aangaan.’ Zegt Daan Dijk.